Easter at Kucharski's | Wielkanoc u Kucharskich
Traditions in my family and country | Tradycje w mojej rodzinie i ojczyźnie
The time around the most important Christian Holiday in my family is spent following some of the nationwide traditions present in our culture and few developed by ourselves. I wanted to publish this one prior to Easter, but I struggled with finishing the post in a way that would feel right. Anyway, here we go.
The first traditional habit is on the Palm Sunday, when many people prepare by themselves or buy Easter Palms that are blessed during Holy Mass. In two or three villages across the country there are held annual competitions for making the largest and prettiest palms, whith the tallest reaching the height of over 30 meters. They are decorated with flowers and plants, creating a colorful and intriguing requisites. Now my relatives and I aren’t making them, but back in the day we were collecting willow branches and tying them together, thus producing our own homemade Palms.
The Easter break in schools begins on Maundy Thursday and ends on Tuesday after Easter. Often on the day before some schools (mine included, and this is how the ceremony usually have been going) organizes the “Easter egg” meetings, during which the students and staff are exchanging wishes while eating eggs previously blessed by the priest teaching religion or present in local parish. Last day of school usually means learning about Easter traditions in various foreign countries.
From Thursday to Saturday before Easter Sunday my family is making the first proper spring house cleaning, as well as participating in lithurgies of each respective day. My favourite rite of the Thursday Mass has always been the washing of feet - after witnessing it for the first time, I began to dream on being chosen to have mine washed by the priest. Thanks to the request of my brother Ignac’s catholic religion teacher, I was able to volunteer twice, each year presenting different foot. I have to say it felt unusual, but very special to participate in the tradition. The only disadvantages were cold water and no towel offered to dry my foot after the ceremony.
Good Friday tradition is about attending Stations of the Cross, which we annualy do. Usually we simply have it indoors in a church, but there’s also another way that my dad particularly likes - the detailed inscenization performed in UNESCO World Heritage Site calvary sanctuary in Kalwaria Zebrzydowska, which is around 90 minutes of drive away from our home. The ceremonies and inscenizations held there are beginning on Maundy Thursday and follow the Biblical events in real time for the remaining entirety of Holy Week. The Good Friday part begins around 6 a. m. and presents the Passion of Christ and the whole Way of the Cross until around 1:30 p. m., concluding with a lithurgy. The stations are separated from each other by approximately a thousand “steps” (which I think is about 700 meters).
Dad was about ten, when my grandfather took him there for the first time and established a family tradition, according to which when a child reaches that age, for at least three times (not necessarily year-by-year) they will spend Good Friday attending the inscenizations. The two of them went there for two days and by train, staying at further relatives’ house. That was because my grandad never had driver’s license (why that was deserves a small digression - he did the course and passed the exam, but before he could collect the document, he was conscripted for two years of mandatory military service in the Polish People's Army. After his service ended, he went to the office, only to learn the time for claiming the license was up and he had to redo the course. Grandfather was furious and decided not to do it all again, feeling robbed by the communist government). Moreover it wasn’t easy to get a car in central planning economy of the PRL.
Despite long journey and ceremonies, my dad liked the experience and carried on the tradition to me and brothers, yet he downsized with us to going there just on Good Friday. I did my three times and hated it - I get the idea of mortification and renunciation of joy and pleasure on that day, but for me it has always been a bit extreme way of attending Stations of the Cross. Also, the weather didn’t help. On the first time, there was snow and freezing cold. On the second, it was sunny, but very warm and everybody was sweating. On the third occasion it was raining and mud everywhere. To get to Kalwaria on time, we had to wake up at 4 a. m. and slowly make our way through traffic and then pathways being in bad condition thanks to huge frequency. Plus after returning there were still chores awaiting completion. Granted, it has some beauty, but I like it more observing via TV transmission. Then and now I’m not too eager to pass that habit on to the next generation. Antek felt the same way doing it, but Ignac surprisingly liked it, going willingly and reminding dad that he hadn’t fulfilled his three visits.
Holy Saturday means for us the blessing of święconka - baskets filled with samples of food products that will be used to prepare the breakfast on Easter Sunday (though the superstition suggests it’s good to add there also food and drinks that one wants to have plenty of throughout the next twelve months). The baskets are then taken to church and inside or in front of it the products inside are blessed by the priest. Depending on the parish, people either keep the baskets in their hands or place them on previously prepared table/bench and collect them after a short prayer and blessing. Because the traditional dish of the Easter breakfast is a soup called żurek, our święconka is made of ingredients for it (eggs, sausages, ham, sourdough, water, horseradish), symbols of Jesus Christ and new life (which are bread, eggs, salt and a lamb figure, nowadays made of sugar), with its composition being concluded with decorative boxwood and willow branches. When we were younger, we added also non-traditional sugar ducks (which bros. and I liked to lick) and chocolate eggs, which we were allowed to eat not earlier than after breakfast on Easter Sunday.
With the chocolate eggs comes an anegdote we retell each year. One time, the whole family went for the food blessing. We brought one big basket and three smaller for me and siblings, filled just with sugar lambs, ducks and chocolate eggs. We walked into our parish church and sat in the stalls. When the prayer was about to start, mum noticed that Ignac, who I think was then a preschooler, had been chewing something and his mouth was dirty. She asked “what are you doing?” to what Ignac responded loudly “I’m eating an eggy!”, fully confident it was the time to begin the Easter feast. At the time he was scolded, but after we returned home everybody had a laugh and since then we smile each time someone mentions that story.
Because it’s not a traditional habit in Poland, we never had a proper Easter Egg Hunt, despite having chocolate eggs from time to time and a garden large enough to hide them. It’s a thing I’d to import at least into my family's habits. However there is a tradition in here to decorate the eggs by painting them into unique patterns before putting them into święconka. This habit is called pisanka. Back in the day we were spending hours on decorating the eggs with little paints and paintbrush, nowadays we do it the fastest way - by boiling them with onion layers, which makes them turn more or less brown.
Easter Sunday begins for many Poles with a Resurrection Mass at 6 a. m. in parish churches and with it the processions around the church or on the nearby streets. Much like Midnight Mass during Christmas, in our family ususally it’s rather voluntary than madatory, yet this year it was the latter.
The picture Dad took on 2022 or 2023 Resurrection Procession.
This year the course of Easter went as I said here:
This year's Easter preparations in my family were slow and exhausting, leading to being late on the family gatherings on Easter Sunday. Everything started on Good Friday, when the cleaning of the entire house was slowed as my dad and younger of brothers departed to participate in Stations of the Cross enhanced by detailed inscenization. It's held annualy in the UNESCO-site calvary sanctuary in Kalwaria Zebrzydowska, which is around 90 minutes of drive away, but the ceremonies and inscenizations are long, starting at 6 a. m. and ending around 1:30 p. m., which meant they had to leave around 4 a. m. and returned exhausted eleven hours later. To draw attention, they took some of dad's keffiyeh and pretended to be Arab pilgrims. The reactions of the crowd varied from asking for a photo to being frightened and jogging away.
Having less people to clean extended doing chores into Saturday, when we also opted to invite uncles and grandparents (who came of them for the entirety of Easter weekend) for a small supper and chat, which was great and continued long into the night.
Since he began spending lots of time in Saudi Arabia, my dad is valuing the Polish traditions and cultivating them more than before. That's why he mandated me & bros. to accompany him on Resurrection Mass, which is traditionally attended by lots of Poles at 6 a. m. and contains procession around the church and nearby streets. It wouldn't normally be a problem, but this year it coincided with the time change, leaving an hour of sleep less than usual. Everybody else chose to catch a little sleep, while I opted for an all-nighter and watched a movie. Equally tired, we went for the Mass, then ate the breakfast made of products blessed in the church the day before (in accordance with another tradition) and went back to bed. We woke up just in time to munch a quick dinner and went to meet with my grandparents in the city, about one hour later than we initially said we'd be there. After few hours of great talks we sprinted to cousins for another meeting, this time being only forty minutes late, but we made up for it by having wonderful chats with all of the relatives and friends.
After the morning Mass,we have the breakfast and then the cakes made on Saturday. Easter Sunday marks also the end of my dad’s time of restraining himself from drinking coffee and alcohol, which is his usual Lent mortification that he extends a bit. The rest of that day we spend meeting and visiting other family members.
Easter Monday brings another habit - the śmigus-dyngus, which is traditionally boys pouring water on girls they see attractive, but nowadays it’s more of a water war with everyone splashing it on each other. In my family it’s performed only indoors and in the morning. That’s because the weather is rarely warm enough to not catch a cold while playing with water outside (which is why long time ago my mum forbade me and bros. to throw liquids on one another outdoors) and the only chance of successful “watering” happens to be when others are still sleeping.
That’s all for today. See you in my other works.
Max
Czas okolic najważniejszych chrześcijańskich świąt jest w mojej rodzinie spędzany zgodnie z narodowymi tradycjami obecnymi w naszej kulturze i kilku wytworzonych przez nas. Chciałem opublikować tą opowieść przed Wielkanocą, ale brakowało mi weny by ukończyć ją w sposób mnie satysfakcjonujący. Niemniej, zaczynamy.
Pierwszy tradycyjny zwyczaj ma miejsce podczas Niedzieli Palmowej, kiedy wielu ludzi przygotowuje samemu lub kupuje Palmy Wielkanocne, które są święcone podczas Mszy Świętej. W dwóch lub trzech wioskach w kraju organizowane są coroczne konkursy na największą i najpiękniejszą palmę, z których najwyższe osiągają rozmiar nawet 30 metrów. Są one dekorowane kwiatami i roślinami, co tworzy kolorowe i ciekawe przedmioty. Obecnie moi krewni i ja nie robimy palm, ale dawniej zbieraliśmy gałązki wierzb i wiązaliśmy je razem, w ten sposób tworząc nasze własnoręczne palmy.
Ferie Wielkanocne w szkołach zaczynają się W Wielki Czwartek i kończą się we wtorek po Wielkanocy. Często ostatniego dnia przed przerwą szkoły (w tym moja, a w taki sposób zazwyczaj przebiegała ta ceremonia) organizują spotkania na “Wielkanocne jajko”, podczas których uczniowie i kadra nauczycielska składają sobie nawzajem życzenia i częstują się jajkami uprzednio poświęconymi przez księży uczących religii bądź posługujących w lokalnej parafii. Ostatni dzień szkoły to zwykle poznawanie tradycji wielkanocnych w rozmaitych innych krajach.
Od czwartku do soboty przed świętami moja rodzina przeprowadza pierwsze porządne wiosenne sprzątanie domu, jak również uczestniczy w liturgiach każdego dnia. Moim ulubionym obrzędem czwartkowej Mszy zawsze było obmycie nóg - po zobaczeniu tego pierwszy raz zacząłem marzyć o byciu wybranym do umycia moich przez księdza. Dzięki prośbie katechetki mojego brata Ignaca, miałem okazję być ochotnikiem dwukrotnie, każdego roku podając inną stopę do obmycia. Muszę powiedzieć, że czułem się osobliwie, ale niezwykle, uczestnicząc w tej tradycji. Jedynymi niedogodnościami były zimna woda i brak ręczników do wysuszenia stopy po ceremonii.
Tradycje Wielkiego Piątku polegają na uczestnictwie w Drodze Krzyżowej, na którą chodzimy co roku. Zazwyczaj po prostu jest to nabożeństwo w kościele, ale jest też inny rodzaj, szczególnie bliski sercu mego taty - wierna inscenizacja wykonywana we wpisanej na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO kalwarii w Kalwarii Zebrzydowskiej, odległej od naszego domu o 90 minut drogi samochodem. Obrzędy i przedstawienia tam organizowane rozpoczynają się w Wielki Czwartek i odgrywają wydarzenia biblijne w czasie rzeczywistym przez całą resztę Wielkiego Tygodnia. Wielkopiątkowa część rozpoczyna się około szóstej rano i pokazuje Mękę Chrystusa i całą Drogę Krzyżową do około 13:30, kończąc się liturgią. Stacje są oddalone od siebie o mniej więcej tysiąc kroków (myślę, że to około 700 metrów).
Tata miał około dziesięć lat, gdy dziadek zabrał go tam po raz pierwszy i ustanowił rodzinną tradycję, zgodnie z którą gdy dziecko wkroczy w wiek dwucyfrowy, musi co najmniej trzykrotnie (niekoniecznie rok po roku) udać się w Wielki Piątek do Kalwarii i uczestniczyć w misteriach. We dwóch jeździli tam na dwa dni i pociągiem, zatrzymując się w domu dalszych krewnych. Było tak dlatego, że dziadek nigdy nie miał prawa jazdy (dlaczego tak się stało zasługuje na małą dygresję - dziadek zrobił kurs i zdał egzamin, ale zanim mógł odebrać dokument, został wcielony do Ludowego Wojska Polskiego celem odbycia dwuletniej zasadniczej służby wojskowej. Gdy ją ukończył, poszedł do urzędu, dowiadując się jedynie, że czas na odbiór prawka minął i musi ponownie przejść kurs. Dziadek się wkurzył i postanowił nie robić go ponownie, czując się okradziony przez komunistyczną władzę).
Pomimo długiej drogi i obrzędów, mój tata polubił to doświadczenie i przeniósł tradycję na mnie i braci, skracając jednak w naszym przypadku wyjazd do jednego dnia - Wielkiego Piątku. Odbyłem swoje trzy tury i nienawidziłem ich - rozumiem pomysł umartwiania się i odmawiania sobie radości i przyjemności tego dnia, ale dla mnie to zawsze był trochę ekstremalny sposób odprawiania Drogi Krzyżowej. Ponadto pogoda nie pomagała. Za pierwszym razem był śnieg i zimna temperatura. Za drugim było słonecznie, ale bardzo zimno i wszyscy się spocili. Za trzecim padało i wszędzie było błoto. Aby dotrzeć do Kalwarii na czas, musieliśmy wstać około czwartej rano i powoli przedostawać się przez korek i dróżki będące w złym stanie przez dużą frekwencję. A po powrocie i tak czekały nas obowiązki domowe do wykonania. Wtedy i teraz nie jestem zbyt chętny do podtrzymania tego zwyczaju w następnym pokoleniu. Antek czuł podobnie, ale Ignac o dziwo to polubił, jadąc chętnie i przypominając tacie, że nie wypełnił swych trzech wizyt.
Wielka Sobota oznacza dla nas święcenie pokarmów, znajdujących się w koszykach fragmentów produktów, z których przygotowane będzie śniadanie wielkanocne (choć przesąd mówi, żeby dodać tam także jedzenie i picie, których braku nie chcielibyśmy doświadczyć w ciągu kolejnych dwunastu miesięcy). Koszyki zanosi się do kościoła i wewnątrz lub przed wejściem do niego pokarmy są poświęcone przez księdza. W zależności od parafii, ludzie albo trzymają kosze w rękach, albo stawiają je na uprzednio przygotowanym stole/ławce i odbierają je po krótkiej modlitwie oraz błogosławieństwie. Ponieważ tradycyjnym posiłkiem podczas śniadania wielkanocnego jest żurek, nasza święconka składa się z jego składników (jajek, kiełbasy, szynki, zakwasu, wody, chrzanu), symboli Jezusa Chrystusa i nowego życia (którymi są jajka, chleb, sól i baranek, współcześnie zwykle wykonany z cukru), a kończy się dekoracyjnymi gałązkami bukszpanu i wierzby. Gdy byliśmy mali, dodawaliśmy też nietradycyjne cukrowe kaczuszki (które z braćmi uwielbialiśmy lizać) i czekoladowe jajka, które mogliśmy zjeść dopiero po śniadaniu wielkanocnym.
Z tymi jajkami związana jest anegdota przypominana co roku. Pewnego razu poszliśmy całą rodziną na święcenie pokarmów. Wzięliśmy ze sobą jeden duży kosz i trzy mniejsze dla mnie i rodzeństwa, wypełnione cukrowymi barankami, kaczkami oraz czekoladowymi jajkami. Weszliśmy do naszego kościoła parafialnego i usiedliśmy w ławkach. Gdy modlitwa miała się rozpocząć, mama zobaczyła że Ignac, który wtedy był chyba przedszkolakiem, coś przeżuwał i miał brudne usta. Zapytała się go “Co robisz?” na co on odpowiedział “Jajećko jem!”, święcie przekonany, że czas rozpocząć Wielkanocne ucztowanie. Wtedy został okrzyczany, ale po powrocie do domu wszyscy się śmiali i do dziś uśmiechamy się na każde powtórzenie tej historii.
Ponieważ nie jest to tradycyjny zwyczaj w Polsce, nigdy nie braliśmy udziału w faktycznym Easter Egg Hunt, pomimo posiadania od czasu do czasu jajek czekoladowych i odpowiednio dużego ogrodu do ich schowania. Jest to coś, co chętnie przeszczepiłbym przynajmniej do zwyczajów mojej rodziny. Jednakże mamy tradycję dekorowania jajek poprzez malowanie ich w wyjątkowe wzory przed dodaniem ich do święconki. Nazywamy je pisankami. Dawniej spędzaliśmy godziny na upiększaniu jajek za pomocą farbek i pędzelków, teraz robimy to szybciej - gotując je ze skórkami cebuli, co barwi je mniej lub bardziej na brązowo.
Niedziela Wielkanocna dla wielu Polaków rozpoczyna się od Rezurekcji o 6 rano w kościołach parafialnych i procesjami dookoła kościołów lub na pobliskich drogach. Podobnie jak przy Pasterce, w mojej rodzinie zazwyczaj udział jest raczej dobrowolny niż wymagany, ale w tym roku było to drugie. Tegoroczny przebieg Wielkanocy był taki jak opisałem tutaj:
Procesja w roku 2022 lub 2023 na zdjęciu zrobionym przez tatę
W tym roku przygotowania do Wielkanocy w mojej rodzinie były powolne i męczące, prowadząc do spoźnienia się na spotkania rodzinne w Niedzielę Wielkanocną. Wszystko zaczęło się w Wielki Piątek, kiedy sprzątanie domu opóźniło się, bowiem mój tata i młodszy z braci wyruszyli uczestniczyć w Drodze Krzyżowej rozbudowanej o szczegółowe odgrywanie. Odbywa się ona co roku we wpisanym na listę UNESCO sanktuarium kalwaryjskim w Kalwarii Zebrzydowskiej, która znajduje się około 90 minut drogi samochodem od naszego domu, ale obrzędy i inscenizacje są długie, zaczynając się o 6 rano i kończąc około 13:30, co oznaczało, że musieli wyruszyć około 4 rano i wrócili wykończeni jedenaście godzin później. By zwrócić na siebie uwagę, zabrali ze sobą tatowe kefie i udawali arabskich pielgrzymów (nazwałem to Arabską Prowokacją). Reakcje tłumu były zróżnicowane - od prośby o zdjęcie do szybkiego oddalania się w strachu.
Mając mniej osób do sprzątania przeciągnęło zajęcia domowe na sobotę, kiedy zdecydowaliśmy się także zaprosić wujostwo i dziadków (którzy przybyli na cały weekend wielkanocny do tych pierwszych) na kolacyjkę i rozmówki, które były wspaniałe i trwały do późnych godzin nocnych.
Odkąd zaczął spędzać wiele czasu w Arabii Saudyjskiej, mój tata docenia polskie tradycje i ich kultywowanie znacznie bardziej niż kiedyś. Dlatego zarządził moje i brata uczestnictwo wraz z nim na Rezurekcji, na którą Polacy tradycyjnie licznie uczęszczają o 6 rano, a która zawiera procesje dookoła kościoła i po okolicznych drogach. Normalnie nie byłby to problem, ale w tym roku Wielkanoc zbiegła się ze zmianą czasu, co oznaczało godzinę spania mniej. Pozostali postanowili pójść spać, zaś ja zdecydowałem się na all-nightera i obejrzałem sobie film. Podobnie zmęczeni, poszliśmy na Mszę, po czym zjedliśmy śniadanie złożone z produktów poświęconych w kościele dzień wcześniej (zgodnie z inną tradycją) i wróciliśmy do łózka. Obudziliśmy się akurat, żeby wsunąć szybki obiadek i wyruszyć na spotkanie z drugimi dziadkami w mieście, około godzinę później niż się zapowiedzieliśmy. Po kilku godzinach doskonałych rozmów pośpieszyliśmy do kuzynów na kolejne spotkanie, tym razem będąc tylko czterdzieści minut po czasie, ale nadrobiliśmy to wspaniałymi rozmówkami ze wszystkimi krewnymi i przyjaciółmi.
Po porannej Mszy mamy śniadanie i ciasta upieczone w Sobotę. Wielkanoc oznacza dla mojego taty również koniec czasu odmawiania sobie alkoholu i kawy, co jest jego domyślnym umartwianiem się w Wielkim Poście, nieco przezeń przeciąganym. Resztę dnia spędzamy na spotkaniach i odwiedzinach u innych członków rodziny.
Poniedziałek Wielkanocny przynosi kolejny zwyczaj - śmigus-dyngus, czyli tradycyjne oblewanie przez chłopców podobających się im dziewczyn, ale współcześnie to raczej wojna na wodę, którą wszyscy wylewają na siebie nawzajem. W mojej rodzinie odbywa się to tylko rankiem w domu. Jest tak z powodu tego, że pogoda rzadko jest wystarczająco ciepła, by nie złapać przeziębienia podczas zabawy z wodą na zewnątrz (dlatego właśnie dawno temu mama zabroniła mi i braciom obrzucania się cieczą na polu) i jedyną szansą na skuteczne “podlewanie” jest czas, kiedy inni śpią.
What colorful and histories traditions you have! You are ‘lucky’ your dad is passing on the tradition of attending Stations of the Cross- although it may not seem that way now. I’m sure the occupation of your country is why your family holds such things close. And you, being the historian of the family, are continuing the traditions and sharing them with the world. Thank you!