The Class' Christmas Eve | Wigilia klasowa
A celebration of Christmas in Polish schools | Obchodzenie Bożego Narodzenia w polskich szkołach
I originally planned to do one post about my memories of Christmas celebrations, but during writing the text got so long I had to divide it. Hence, before I’ll describe how my family is celebrating Christmas, let me tell you about how it looks like in schools here, based on my experience from primary and junior high school.
I never start feeling the real season atmosphere earlier than on the last week before Christmas. Everybody seemes to be less stressed and keen on establishing a joyful ambience around themselves. And yet there are some uncomfortable things, such as snirt, but they’re usually turned into irony or jokes by many. Just like a long time ago, when one of the radio stations in my area created a parody song about Christmas time (to the melody of "Last Christmas"). I remember only the chorus, which translated went like this: "It's X-mas again, that damn time / the streets are already covered by mud, ice, salt and sand / pray that annual shambles / won't hit you before the midnight mass".
The first places embraced with Christmas time are on most occasions schools. When I was in primary and junior high school it could be even all week of season-themed lessons and events happening, because although the break here is typically from 23rd of December to 1st of January, there still in the meantime the year changes and it always felt like a significant milestone, so all students and staff wanted to to while away the last moments before returning home and awaiting for the “new reality” to arrive. Especially the last lessons of foreign languages before the break were focused on Christmas, mainly traditions and habits in other countries. Either that or we were watching a Christmas movie in those languages.
Of course the older you get, the less time you have to do facultative things, so over time the amount of days and classes we spend on Christmas-related topics have shrinked. On a side note, in most workplaces it’s limited to just exchanging wishes and giving them on the forum a few days before Christmas Eve. This is also why I along my cousins and classmates participated in Christmas plays only until about third grade of primary school. I remember doing the Christmas plays in kindergarten, but I favoured more the one my maternal grandpa wrote few years later (a three-act one!) and had asked all of us, his grandchildren, to perform it at least two years in a row back in the day. The thing I liked most was playing Death and killing king Herod, played by my cousin who was at the time often mean to me. In primary school we performed only one play, it was Santa-themed and in English, so it was quite a challenge for us, having just started learing the language. Luckily, it went pretty well.
Here’s me playing Death (with scythe - that was a cool prop!). I don’t know why I turned around, probably someone was talking to me. I’m in white robes, because I had also another role and my mum didn’t want to spend a fortune on costumes. If Halloween was popular in Poland, this is how I’d dress for it.
On the last day of school before the break it’s a common thing that there are little to no classes in polish schools. Instead, the “Wigilia klasowa” (pol. “Class’ Christmas Eve”) is organised for both pupils and staff. The preparations in my class were starting at least in the predecessing week, when everybody had to choose what food or thing they’d be bringing. The menu (almost entirely designed by us kids) consisted of:
the most important traditional dish - Barsz z uszkami “Christmas Eve borscht with ushka (ear-shaped dumplings). It was the only “healthy” food we’d be eating on that day. On few occasions some of the parents lend us plates and cutlery, so we didn’t have to eat in plastic utensils from the school cafeteria.
chips
cookies (salty and sweet)
salty sticks
juices (most commonly apple & orange)
some fruits, mostly tangerines and bananas
coke
tosts with ham and/or cheese, made by one of my classmates on his toaster
We were setting the Christmas tree on the last or penultimate day of school. It always has been an artificial one, either from school’s closet or bought from class’ funds in first grade. The decorations were also either from school magazine or spare ones the teachers and students opted to bring. Under the tree we were placing a special kind of nativity scene, called “szopka krakowska”, which we were usually preparing earlier in the year as projects for art classes. This is a unique craft that originated among Cracovians in 19th century and consists of placing Kraków’s iconic buildings (most commonly the towers of St. Mary’s Basilica) as the background for the Birth of Jesus.
The photo of Kraków szopka in one of the churches in the city. Typical one is much smaller and less detailed.
The class’ Christmas Eve started just like it does traditionally in polish homes - with exchanging wishes while sharing “opłatek” (pol. Christmas wafer). Then we were eating the borscht, warmed previously in the cafeteria, which was followed by consuming all of the junk food we have brought. In the background we were playing YT playlists with Christmas carols or radio songs. When everybody finished the borscht, some of us were heading to feast with friends from other classes. One of my colleagues liked to bring his horn and play some carols for us, which was nice and noisy, as we were immitating the drums by slamming the locker doors to accompany him. Usually everything happening in school that day is finished a lot earlier than lessons would normally do, which is commonly appreciated by everyone.
The Class’ Christmas Eve that sticks particularly strong in my mind was the one when I just started the junior high school, because something strange yet feelgood had happened. The reality of new stage of my life has hit me hard, when out of nowhere some of my good mates started being rude to me and I got with most of my classmates and yearmates into heated conflicts over sitting spots in classrooms and on the bus that took us to sports center for PE classes, as well as how I handled the role of class president. The most painful and infuriating was the sinking of my relation with one boy from another class who just a couple of months earlier was among my closest classmates in primary school and then just like that started acting with hate. Believe me, it was absolutely no fun to be greeted with “get the f outta here”.
On the day of Class’ Christmas Eve I went to school with little hope it would be a cool day, wondering how hard we’d argue and ruin the atmosphere. Then suddenly the “magic of Christmas” happened - everybody was nice to each other (me included, as it wasn’t rare of me to make a big deal out of insignificant jokes, as I lacked personal distance). Nobody gave bad wishes during the wafer exchange and we all had good laugh and fun while remembering the year. The one most willing to spread positivity was the boy from another class, who when exchanging wishes with me asked for forgiving his rudeness and even brought me some sweets. I accepted the “peace offer” and we promised to be more calm and sensitive when disagreeing. Although during the whole day I felt subcutaneously it wouldn’t carry over past the New Year’s, I tried to enjoy the moment of peace and feelgood atmosphere and tried not to think about “tomorrow”. When we returned to school in January we eventually some of our battles have commenced, but they were much less tense and aggresive. Yet on that day in December there was no bad energy between us - we were all friends. I described it later as the “Christmas Truce of Michałowski Junior High”, because in my eyes at the time the comparison seemed minimally accurate.
That’s all for now. See you in the next part about Christmas in my family.
Max
Pierwotnie planowałem tylko jeden post dotyczący moich wspomnień związanych z obchodzeniem Świąt Bożego Narodzenia, ale podczas pisania tekst rozrósł mi się do tego stopnia, że musiałem go podzielić. Stąd zanim zajmę się zwyczajami w mojej rodzinie, pozwólcie mi opowiedzieć jak wyglądają one w tutejszych szkołach, na podstawie moich doświadczeń z podstawówki i gimnazjum.
Atmosfera świąt jest dla mnie odczuwalna nie wcześniej niż na tydzień przed nimi. Wszyscy zdają się być mniej zestresowani i pragnący roztaczać radosny klimat wokół siebie. I choć zdarzają się pewne niedogodności, takie jak błotnisty śnieg, to są one zazwyczaj obracane w ironię lub żart. Tak jak wiele lat temu, gdy jedna ze stacji radiowych stworzyła parodię piosenki świątecznej na melodię “Last Christmas”. Jej refren szedł tak: “Znów Święta ten cholerny czas / już ulice przykryły błoto, lód sól i i piach / módl się, by coroczny szlag / nie trafił cię przed Pasterką”.
Pierwszym miejscem, które ogarnia świąteczna atmosfera, są zazwyczaj szkoły. Gdy byłem w podstawówce i gimnazjum mógł to być nawet cały tydzień wypełniony okołoświątecznymi tematami i wydarzeniami, ponieważ chociaż przerwa od szkoły jest u nas najczęściej od 23 XII do 1 I, to w międzyczasie zmienia się rok kalendarzowy, co zawsze wydawało się znaczącą zmianą, przez co wszyscy uczniowie, nauczyciele i pracownicy szkół chcieli umilić sobie ostatnie chwile przed powrotem do domów i oczekiwaniem na nastanie “nowej rzeczywistości”. Zwłaszcza ostatnie lekcję języków obcych były wypełnione świętami, tradycjami i zwyczajami w innych krajach. Albo to albo po prostu oglądaliśmy obcojęzyczne filmy świąteczne.
Oczywiście im człowiek jest starszy, tym mniej ma czasu na robienie nadprogramowych rzeczy, przez co z czasem ilość dni i zajęć spędzanych na okołoświątecznych spadła. Przy okazji, w większości firm i zakładów pracy święta sprowadzają się do spotkania opłatkowego na kilka dni przed Wigilią. Z tegoż powodu wraz z moimi braćmi i kuzynami braliśmy udział w jasełkach tylko do około mojej trzeciej klasy szkoły podstawowej. Pamiętam, że wystawialiśmy je w przedszkolu, ale bardziej podobały mi się te napisane przez mojego dziadka od strony mamy (w trzech aktach!), w których wystąpiliśmy, wszystkie jego wnuki. Najlepszy moim zdaniem był moment, w którym jako Śmierć z Kosą zabijałem Króla Heroda, granego przez jednego z moich kuzynów, który lubił mnie denerwować. W szkole podstawowej miałem tylko jedne jasełka, za to po angielsku, co stanowiło dla mnie i kolegów spore wyzwanie, bo dopiero co zaczęliśmy naukę języka. Na szczęście poszło całkiem dobrze.
[zdjęcie]
Ostatniego dnia przed początkiem przerwy w polskich szkołach jest popularne organizowanie wigilii klasowych dla i przez uczniów i nauczycieli. Z tego powodu lekcji jest niewiele lub nie ma ich wcale. W mojej klasie przygotowania zaczynały się przynajmniej tydzień wcześniej, gdy każdy musiał wybrać jakie jedzenie lub rzeczy przyniesie. Menu, ułożone niemal całkowicie przez dzieci, wyglądało tak:
Barszcz z uszkami - nasze jedyne zdrowe pożywienie tamtego dnia. Czasami niektórzy rodzice byli na tyle uprzejmi, że pożyczali talerze i sztućce, żebyśmy nie musieli jeść go w plastikowych kubkach ze stołówki.
chipsy
ciastka (słone i słodkie)
paluszki
soki (najczęściej jabłkowe czy pomarańczowe)
owoce (zwykle mandarynki lub banany)
colę
tosty z serami i szynką, które przygotowywał jeden z kolegów w swoim tosterze
Choinkę ubieraliśmy ostatniego lub przedostatniego dnia szkoły. Zawsze było to sztuczne drzewko, ze szkolnych zasobów lub zakupione z funduszy klasowych zbieranych w pierwszej klasie. Dekoracje również pochodziły ze szkolnego magazynu albo czyjegoś domu, jeśli ktoś zdecydował się je przynieść. Pod choinką kładliśmy szopki krakowskie, które przygotowywaliśmy jako projekty na lekcje plastyki.
[zdjęcie]
Wigilia klasowa zaczynała się dokładnie tak jak te tradycyjne w polskich domach - od dzielenia się opłatkiem. Potem był czas na barszcz, uprzednio podgrzany w stołówce, a następnie pochłanialiśmy całe przyniesione przez nas śmieciowe jedzenie. W tle pobrzmiewała playlista na YT z kolędami lub piosenkami świątecznymi. Jeden z moich kolegów lubił przynosić swoją waltornię i grać dla nas kolędy, co było miłe i bardzo głośne, bo udawaliśmy bębny uderzając drzwiami od szafek dla akompaniamentu. Po zjedzeniu barszczu większość z nas przenosiła się ze świętowaniem do kolegów z innych klas. Zwykle wszystie wydarzenia w szkole tamtego dnia kończyły się znacznie wcześniej niż by to było w przypadku normalnych lekcji, co wszystkich bardzo sastysfakcjonowało.
Szczególnie zapadła mi w pamięć wigilia klasowa w mojej pierwszej gimnazjum, kiedy zdarzyło się coś nieoczekiwanego, lecz bardzo radosnego. Rzeczywistość nowego etapu mojego życia uderzyła we mnie mocno, gdy znienacka wielu moich dobrych ziomków zaczęło być wobec mnie nieuprzejmymi i skonfliktowałem się z większością klasy i rocznika o takie rzeczy jak miejsce w klasie i autobusie, który zabierał nas na WF, jak również to, w jaki sposób sprawowałem funkcję przewodniczącego klasy. Najboleśniejsza i najbardziej frustrująca była zapaść mojej relacji z jednym chłopakiem z równoległej klasy, który zaledwie parę miesięcy wcześniej był wśród moich najbardziej oddanych kolegów w podstawówce i nagle znikąd zaczął odnosić się do mnie nienawistnie. Uwierzcie, nie było mi przyjemnie słyszeć na powitanie “wyp*****laj”.
W dniu wigilii klasowej wszedłem do szkoły z niewielką nadzieją, że będzie przyjemnie, zastanawiając się raczej nad tym w jaki sposób zepsujemy atmosferę. I wtedy to zadziałała “magia świąt” - wszyscy byli dla siebie mili (ja również, a zdarzało mi się wcześniej robić z igły widły jeśli chodzi o dystans do siebie). Nikt nie składał złych życzeń podczas opłatka, wszyscy mieli dobry ubaw wspominając mijający rok. Najbardziej o pozytywną atmosferę dbał wspomniany wcześniej kolega z równoległej klasy, który składając mi życzenia prosił o wybaczenie nieuprzejmości i nawet przyniósł mi trochę słodyczy. Przyjąłem “gałązkę oliwną” i obiecaliśmy sobie podchodzić do kłótni z większym spokojem. Choć przez cały dzień czułem podskórnie, że ta wspaniała atmosfera nie utrzyma się po Nowym Roku, to starałem się w tamtym momencie cieszyć się chwilą pokoju i dobrego nastroju i nie myśleć o “jutrze”. W styczniu niestety wznowiliśmy niektóre konflikty, lecz były one mniej napięte i agresywne. Tym niemniej tamtego dnia nie było między nami złej energii - wszyscy byliśmy przyjaciółmi. Nazwałem to później “Rozejmem Bożonarodzeniowym w Gimnazjum Michałowskiego”, bowiem takie porównanie zdało mi się wtedy choć minimalnie trafne.